Erzurum Kongresi milli kurtuluş mücadelesinin başlatılması için gerekli olan milli iradenin tecelli ettiği bir kongredir. Bu kongre kaderimiz olan bu aziz toprakları yeniden vatanlaşması için uğruna şehadet şerbetini içme adına ölenlerin olduğunun ve bayrakları bayrak yapan üzerindeki kanın henüz solmadığının cihana verilmiş bir mesajıdır. Dadaşın çelik yayının kıvrıldığı zaman dağlara da baş eğmeyeceğinin adım adım gösterileceği bir idealin senaryosunun yazıldığı ve çağlara damgasını vurmaya devam eden bir anlayışın şaha kalkmasıdır. Bu kongreyi tertip etme yürek ve iradesini ortaya koyarak hedeflere ve ideallere bugünkü “Kızıl Elma” davasına da ruh kazandıran   tüm vatan evlatlarını minnet, şükran ve rahmetle anıyorum. Allah onlardan razı olsun. Mekânları Cennet olsun.

Bilindiği gibi bu kongreye hemen hemen hepsi işgal altında olan 5 doğu ilimizden temsilciler katılmıştır. Trabzon, Erzurum, Sivas, Bitlis ve Van’ dan gelen 62 delege katılmış ve 2 hafta boyunca devam etmiştir. Kongreyi geçici başkan olarak Erzurum delegelerinden Hoca Raif Efendi açmış; yoklamanın ardından yapılan oylamada Mustafa Kemal Paşa kongre başkanlığına getirilmiştir.

Erzurum Kongresi, toplantı şekli bakımından bölgesel olmakla beraber bu kongrede alınan kararlar itibariyle ulusal yapıda bir kongredir. Kongrede alınan kararlar Sivas kongresiyle ulusal düzeye taşınmış ve o muhteşem Milli Mücadele’nin yol haritasını belirlemiştir. Erzurum Kongresinde bu aziz vatanın bölünmezliği ortaya konulmuştur. Heyet-i Temsiliye’nin kuruluşuyla da teşkilatlanma gerçekleştirilmiştir. Erzurum Kongresinin en önemli boyutlarından birisi de, Mustafa Kemal Paşa’ nın Milli Mücadelnin lideri olduğunun açıkça ortaya konulmuş olmasıdır. I. Dünya savaşının yarattığı felaket ve toplumsal parçalanmaların oldukça derin bir şekilde hissedildiği o karanlık günlerde bütün ulus için radikal kararların alındığı ve tarihin altın harflerle kaydettiği ender bir tarihi olaydır. Şüphesiz bu ender olayın olgu boyutları ezelden ebede devam edecektir.